Samsontraditie

Symbool voor regionaal bewustzijn

De Samson behoort tot die regionale cultuurgoederen die voor de Salzburger Lungau en zijn bevolking als bijzonder identiteitsvormend worden beschouwd. Tegenwoordig heeft de Samson met de twee dwergen als naamgever of logosujet voor toeristische en volkscultuurmerken brede toepassing gevonden. Maar al rond het midden van de 19e eeuw schreef Ignaz von Kürsinger in zijn uitgebreide monografie over de Lungau: "Deze oudtestamentische vijand van de Filistijnen speelt nog altijd in de Lungau een niet onbelangrijke rol. Hij is daar in veel plaatsen nog steeds de hoofdfiguur bij feesten."

Geschiedenis van het Samson dragen

De navolgbare geschiedenis van het Samson dragen begint in 1720 met een rekening van de Corporis-Christi-broederschap in Tamsweg, waaruit blijkt dat de Samsondrager voor zijn moeite niet alleen met voedsel en drank, maar ook contant werd beloond. Daarmee staat het Samson dragen in een traditie die ons terugvoert naar de tijd van de Barok, toen op aandringen van de Franciscanen in Tamsweg prachtomgangen met bijbelse taferelen op grote showwagens in de processies op Sacramentsdag en op broederschapsmaandag aan de bevolking werden getoond. In de rijen van de schutters werd het reusachtige figuur van Samson, die oudtestamentische rechter, meegedragen. De werkelijke oorsprong van het gebruik blijft echter onbekend. Al in 1746 kochten de in Murau gelegerde Franciscanen een Samson uit Tamsweg, waarmee de Steirische Samsonfiguren ook in nauw verband staan met de Lungauer traditie en de werkzaamheden van de Franciscanen. De verspreiding van de Samsontraditie naar de andere Lungauer gemeenten gebeurde om verschillende redenen - als uiting van volksdevotie, als teken van traditioneel verbonden volkscultuur of gewoon als huwelijksplezier. Meestal vertegenwoordigen de oudste schriftelijke vermeldingen echter niet de oorsprong van de traditie, maar eerder een tijdelijke onderbreking, een toevallige notitie in de vorm van een rekening of een officiële rapportage.

Verloop van een Samsonoptocht

Oorspronkelijk werden de Samsonfiguren tijdens de processies meegedragen. Als gevolg van de overheidsverboden na 1786 in het kader van de Verlichting verschoof het Samson dragen naar de dagen voor de processies of naar de namiddagen erna. In deze vorm is de Samsonoptocht tot op heden behouden gebleven. De Samson met een gewicht tussen ongeveer 65 en 105 kg rust op de schouders van een enkele Samsondrager. Deze draagt hem tijdens de dans of het marcheren op de muziek van de lokale brassband alleen, anders wordt hij door vier "ophouders" ondersteund. Het gebruik wordt onderhouden door eigen Samsongroepen, maar krijgt elke ondersteuning van de gemeenten en de muziekverenigingen. Voor de huizen van hoogwaardigheidsbekleders en sponsors, evenals ter vermaak van de geïnteresseerde menigte, wacht de Samson met eretitels. Sommige Samsonfiguren worden geflankeerd door twee "dwergen", die door de jaren heen al aan verschillende interpretaties zijn blootgesteld. Uiteindelijk dienen ze om met hun grappen de mensenmenigte, vooral de uitgelaten kinderen die bij elke Samsonoptocht horen, op afstand te houden en zo voor de veiligheid te zorgen. Afgezien van de optochten op de processiedagen trekken de Samsonfiguren voor speciale gelegenheden naar de thuisgemeenten of in samenwerking met de toeristenbureaus. Indrukwekkend blijven die Samsonbijeenkomsten waar alle groepen van de Lungau, evenals uit Murau en Krakaudorf, deelnemen, zoals in 2002, toen omgangsfiguren uit Matadepera/Spanje, de partnergemeente Mariapfarr, op bezoek kwamen. Evenementen zoals deze tonen indrukwekkend aan dat de Samson voor de Lungau nog steeds een cultuurschat van de eerste rang is en blijft.

Tekst: Dir. Klaus Heitzmann